Pełnomocnictwo medyczne – nowe rozwiązanie prawne od 2025 roku
Od 2025 roku wchodzi w życie przełomowe rozwiązanie w polskim systemie ochrony zdrowia – instytucja pełnomocnictwa medycznego. To odpowiedź na potrzeby starzejącego się społeczeństwa oraz wyzwania związane z podejmowaniem decyzji medycznych w przypadku niezdolności do wyrażenia zgody przez pacjenta.
Wprowadzenie instytucji pełnomocnictwa medycznego
Już za kilka miesięcy wejdzie w życie długo oczekiwana instytucja pełnomocnictwa medycznego. To odpowiedź na rosnące potrzeby starzejącego się społeczeństwa, szczególnie w kontekście pacjentów z demencją, chorobą Alzheimera czy innymi zaburzeniami psychicznymi, oraz liczne problemy prawne, z którymi borykają się rodziny i personel medyczny w sytuacjach, gdy pacjent traci zdolność do świadomego podejmowania decyzji.
Wprowadzenie tej instytucji wynika z kilku kluczowych przyczyn. Po pierwsze, obecny system ochrony zdrowia, opierający się głównie na zgodzie sądu opiekuńczego lub decyzjach rodziny, często prowadził do opóźnień w procesie leczenia i realizacji świadczeń zdrowotnych. Po drugie, wzrastająca liczba przypadków stanów terminalnych, wegetatywnych oraz nagłych przypadków medycznych wymaga uporządkowania kwestii decyzyjnych w procesie leczenia. Dodatkowo, dotychczasowe rozwiązania nie uwzględniały w wystarczającym stopniu preferencji pacjenta co do tego, kto powinien podejmować decyzje w jego imieniu.
Wymogi formalne wobec pełnomocnika
W zakresie wyboru pełnomocnika ustawodawca postawił jasne wymagania – musi to być osoba pełnoletnia, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, niezwiązana zawodowo z placówkami medycznymi, w których leczy się mocodawca. Kluczowa jest pisemna zgoda na przyjęcie tej odpowiedzialnej roli oraz świadomość granic decyzyjności.
Sposoby ustanowienia pełnomocnictwa
Ustanowienie pełnomocnictwa będzie możliwe poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza pełnomocnictwa w trzech formach: z podpisem notarialnie poświadczonym, poprzez oświadczenie woli złożone w obecności dwóch świadków lub bezpośrednio w placówce medycznej z adnotacją w dokumentacji medycznej. System zabezpieczeń przewiduje szczegółową weryfikację tożsamości oraz procedury weryfikacyjne.
Zakres uprawnień i obowiązków pełnomocnika
Obowiązki pełnomocnika obejmują koordynację opieki, komunikację z personelem medycznym oraz podejmowanie decyzji zgodnie ze standardami opieki. Pełnomocnik będzie miał dostęp do historii choroby i całej dokumentacji medycznej pacjenta, z uwzględnieniem zasad RODO w ochronie zdrowia.
Ministerstwo Zdrowia, we współpracy z NFZ i izbami lekarskimi, utworzy rejestr centralny pełnomocnictw, zintegrowany z systemem e-dokumentacji. Zapewni to bezpieczeństwo informacji i monitoring uprawnień. Rzecznik praw pacjenta oraz organizacje pacjentów będą sprawować nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem systemu i kontrolą nadużyć.
Modyfikacje i odwołanie pełnomocnictwa
Co istotne, mocodawca zachowuje pełną kontrolę nad pełnomocnictwem – może je modyfikować lub odwoływać, szczególnie w okresach, gdy jest w stanie samodzielnie podejmować decyzje. Warto rozważyć również wyznaczenie zastępczego pełnomocnika na wypadek niemożności pełnienia funkcji przez głównego pełnomocnika.